İCAP NÖBETLERİ HAKKINDA HUKUKİ DEĞERLENDİRME

İcap nöbetlerinin tanımlandığı Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği’nin 42/c maddesinde; “Uzman adedi nöbet tutacak miktarlardan az, fakat birden fazla olan kurumlarda uzmanlar sırayla ev nöbetini tutarlar. Bunun için, aylık ev nöbet listeleri hazırlanır. Ev nöbetçisi mesai saatleri dışında kurumun idari ve tıbbi her türlü gereklerinden sorumludur. Ev nöbetçisi akşam vizitlerini yapmaya, mesai dışında bulunduğu yeri bildirmeye, kuruma her davette gelmeye mecburdur.” Hükmüne yer verilmiştir.

İlgili Yönetmelik maddesi icap nöbetlerinin sadece uzman hekimler tarafından tutulabileceği şeklinde düzenlendiğinden Hastane idareleri tarafından uzman hekim dışındaki sağlık çalışanlarına icap nöbeti tutturulmasına rağmen nöbet ücreti ödenmemesine yönelik uygulamalara gidilmektedir.

Ancak icap nöbeti tutan sağlık çalışanlarının mali haklarının düzenlendiği 657 sayılı Kanunun Ek 33. Maddesinde;

• “Yataklı tedavi kurumları, seyyar hastaneler, ağız ve diş sağlığı merkezleri, aile sağlığı merkezleri, toplum sağlığı merkezleri ve 112 acil sağlık hizmetlerinde haftalık çalışma süresi dışında normal, acil veya branş nöbeti tutarak, bu nöbet karşılığında kurumunca izin kullanmasına müsaade edilmeyen memurlar ile sözleşmeli personele, izin suretiyle karşılanamayan her bir nöbet saati için (nöbet süresi kesintisiz 6 saatten az olmamak üzere), aşağıda gösterilen gösterge rakamlarının aylık katsayısı ile çarpılması sonucu hesaplanacak tutarda nöbet ücreti ödenir.”
•  İcap nöbeti tutan ve bu nöbet karşılığında kurumunca izin kullanmasına müsaade edilmeyen memurlar ile sözleşmeli personele, izin suretiyle karşılanamayan her bir icap nöbeti saati için, icap nöbeti süresi kesintisiz 12 saatten az olmamak üzere, yukarıda nöbet ücreti için belirlenen ücretin yüzde 40'ı tutarında icap nöbet ücreti ödenir. Bu şekilde ücretlendirilebilecek toplam icap nöbeti süresi aylık 120 saati geçemez.” Denilmektedir.

Madde hükmünden anlaşılabileceği üzere icap nöbeti karşılığında kurum tarafından izin kullandırılması esas yöntem olup izin kullandırılmayan nöbetler için ücret ödenmesi istisnai bir haldir. Dolayısıyla personele icap nöbeti karşılığında izin kullandırılmaması halinde dinlenme hakkını kullanamayan personele en azından bu süre karşılığında ücret ödenerek mağduriyetinin bir miktar azalması amaçlanmaktadır.

Maddenin devamında nöbet ücreti ödenecek personeller aşağıdaki şekilde sayılmıştır.

a) Eğitim görevlisi, başasistan, uzman tabip 

b) Tabip, tıpta uzmanlık mevzuatında belirtilen dallarda, bu mevzuat hükümlerine göre uzmanlık belgesi alan tabip dışı personel, aynı dallarda doktora belgesi alanlar

c) Diş tabibi ve eczacılar

ç) Mesleki yükseköğrenim görmüş sağlık personeli

d) Lise dengi mesleki öğrenim görmüş sağlık personeli

e) Diğer personel

657 sayılı Kanun’un Ek 33. Maddesi uyarınca fiilen icap nöbeti tutan ve bu nöbet karşılığında kurumunca izin kullanmasına müsaade edilmeyen sağlık çalışanlarının hizmet sınıfı ve görev unvanına bakılmaksızın icap nöbeti ücreti ödenmesi gerekmektedir.

Nitekim yargı kararları da bu yönde olup; 657 sayılı Kanun’un yukarıda aktarılan açık hükmüne karşın, Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliğinin nöbet türlerine ilişkin 42 nci maddesinde yer alan düzenlemeden hareketle, sadece uzman hekim unvanlı personele icap nöbet ücretinin ödenebileceği, diğer personele ödenemeyeceğinin hukuka aykırılık teşkil ettiği belirtilmektedir. 

Anayasa’nın 55. Maddesinde; “Ücret emeğin karşılığıdır. Devlet, çalışanların yaptıkları işe uygun adaletli bir ücret elde etmeleri ve diğer sosyal yardımlardan yararlanmaları için gerekli tedbirleri alır” denilmektedir. Bu kapsamda devlet memurlarının fiilen yaptığı göreve ilişkin ücretten yararlandırılmaması hukuka aykırı olduğu gibi Anayasa ve uluslararası sözleşmelerle korunan temel hak ve hürriyetleri de ihlal etmektedir.

Bu kapsamda Hastane Başhekimliğine başvuruda bulunularak;

• Nöbet işlemlerinin yukarıda aktarılan mevzuata uygun olarak düzenlenmesi,
• Tuttuğu icap nöbetleri karşılığında ilk olarak izin kullandırılması,
• İzin kullandırılmaması halinde tutulan icap nöbetlerinin karşılığı olan ücretin ödenmesi

Talep edilebilecektir. Hastane Başhekimliği tarafından başvuruya olumlu yanıt verilmemesi ya da aksine işlemler tesis edilmesi halinde 60 gün içerisinde idare mahkemesinde dava açılabilecektir